Μ. Αυγέρης, Γ. Κοτζιούλας, Γαλάτεια Καζαντζάκη και Ελλη Αλεξίου (Αρχ. Ελλης Αλεξίου)
Τα παρακάτω αποσπάσματα είναι από το βιβλίο «Πνευματικές Γνωριμίες» του Τάκη Αδάμου από τις εκδόσεις «Καστανιώτης»
Από τα πιο γνωστά και πηγαία ποιητικά ταλέντα της χώρας μας, αλλά κι απ' τους πιο βασανισμένους Νεοέλληνες λογοτέχνες, ο Γιώργος Κοτζιούλας ξεκαθάρισε εξαρχής το στόχο της δημιουργίας του κι έμεινε αταλάντευτα πιστός σ' αυτόν ως το τέλος της ζωής του. Εγραψε πραγματικά «τραγούδια μ' αντοχή». Μοναδική πηγή έμπνευσης για τον Κοτζιούλα είναι ο λαός, η φτωχολογιά.
«Με το Κόμμα δεν αντιδικώ, αλλά η αλήθεια πρέπει να λέγεται. Το γραπτό μου μπορεί να γίνει μια μαρτυρία για μια μεγάλη εποχή, για στιγμές ιστορικές που τις έζησα προσωπικά και θαρρώ πως κανείς δεν μπορεί να μου αρνηθεί την αντικειμενικότητα και την αξιοπιστία....» (Ο Κοτζιούλας σε μια συζήτηση με τον Αδάμο απ' αφορμή το θάνατο του Αρη Βελουχιώτη, για τον οποίο έγραφε τις αναμνήσεις του).
Στα 1953-54 δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Ηπειρωτική Εστία» (Γιάννενα), σε 16 συνέχειες, μια αφήγηση του Κοτζιούλα, γραμμένη στα 1948, με τον τίτλο «Από μικρός στα γράμματα»... Αν η αφήγηση αυτή είχε τίτλο «Από μικρός στα βάσανα», θ' ανταποκρινόταν καλύτερα στο περιεχόμενό της: στη φτώχεια και στη δυστυχία που συντροφεύουν μόνιμα τον Κοτζιούλα από τα πρώτα βήματά του στη ζωή.
Από μικρός ο Κοτζιούλας ήταν ιδιαίτερα φιλομαθής και τελικά ο πατέρας του αποφάσισε να κάνει τη μεγάλη θυσία και να τον στείλει στο Σχολαρχείο μαζί μ' έναν ξάδερφο σε γειτονικό χωριό και έπειτα στο Γυμνάσιο. Εκεί: «...κακοτρώγοντας από το 'να βράδυ στ' άλλο μεσημέρι, κοιμούμενοι καταγής, χωρίς πάτωμα, με το νου μας ωστόσο πάντα στα γράμματα, σαν άυλοι ασκητές, βγάλαμε τη χρονιά μ' επιτυχία στις εξετάσεις και μάλιστα πήραμε άριστα στο ενδεικτικό. Αμα το 'μαθε ο πατέρας μου πήγε να πετάξει απ' τη χαρά του...».
Ο Μάρκος Αυγέρης, στη μελέτη του για τη ζωή και το έργο του Κοτζιούλα, εκφράζει τον ανυπόκριτο θαυμασμό του γι' αυτόν: «...Το κατόρθωμα του Κοτζιούλα είναι σπάνιο κι εξαιρετικό. Ζώντας μέσα στις ολότελα εχθρικές συνθήκες της ζωής όλων των φτωχών ανθρώπων στην Ελλάδα, γνώρισε κάθε δοκιμασία... Ωστόσο ήταν ένας από τους πιο καλλιεργημένους νέους ποιητές. Κι όλον αυτόν τον ανήφορο, ως τις κορφές του πνευματικού κόσμου, τον έκαμε όχι μόνο παλεύοντας μ' άπειρες δυσκολίες, παρά και τραυματισμένος από τη φυματίωση ένα μεγάλο μέρος της ζωής του. Πολύ λίγοι άνθρωποι στον κόσμο ξεπερνούν τέτοια εμπόδια και με τέτοια αποτελέσματα. Πολύ λίγοι άνθρωποι μέσα σε τέτοιες συνθήκες έχουν να επιδείξουν τέτοιες νίκες...».
Ο Κοτζιούλας εντάχθηκε στις γραμμές του ΕΛΑΣ. Θεατρικά του έργα παίχτηκαν στο θέατρο του βουνού. Το περιοδικό «ΘΕΑΤΡΟ» γράφει σχετικά (Σεπτ. - Δεκ. 1976):
«...Χρειάστηκε να περάσουν τριάντα δύο ολόκληρα χρόνια για ν' ανακαλύψουμε το θεατρικό Κοτζιούλα και την ανεπανάληπτη «Λαϊκή Σκηνή» της VIII Μεραρχίας του ΕΛΑΣ Ηπείρου... Πραγματικά η «Λαϊκή Σκηνή», που ξεπήδησε αναπάντεχα το '44 στα κακοτράχαλα βουνά της Ηπείρου, είναι το πρώτο και μοναδικό αντάρτικο θέατρο στην ιστορία του τόπου...».
Ο Κοτζιούλας έγραφε και πεζογραφία, αλλά, ωστόσο, για την ποίησή του έγινε πιο γνωστός. Ο Βάρναλης τον χαρακτηρίζει «Ποιητή με τα ούλα του, από τους πρώτους της πρώτης πεντάδας της «καθεστηκυίας» γενιάς.
Ενα μεγάλο μέρος από τους στίχους του έχουν τη σφραγίδα του γενέθλιου τόπου του, της Ηπείρου. Αυτό το μαρτυράει κατεξοχήν το ποίημα «ΗΠΕΙΡΟΣ» (1941), από το οποίο παραθέτουμε την εξής χαρακτηριστική στροφή:
Στον τόπο μας δε μεγαλώνουν οκνοί δούλοι,
Κανένας δεν ακούει τυράννου προσταγή:
το ξακουσμένο πέφτει εδώ, το μέγα Σούλι,
που 'ν' αγιασμένη η κάθε πέτρα του στη γη.
Στο Αγρίνιο με τη «Λαϊκή Σκηνή» του ΕΛΑΣ. Ο Γ. Κοτζιούλας τρίτος στην πίσω σειρά (Πηγή φωτ.: Κώστα Στεργιόπουλου, «Η Ελληνική Ποίηση», εκδ. «Σοκόλη»)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου